Bắc hành tạp lục - Sở kiến hành

129. Sở kiến hành 

Hữu phụ huề tam nhi

Tương tương tọa đạo bàng

Tiểu giả tại hoài trung

Ðại giả trì trúc khuông

Khuông trung hà sở thịnh

Lê hoắc tạp tì khang

Nhật án bất đắc thực

Y quần hà khuông nhương

Kiến nhân bất ngưỡng thị

Lệ lưu khâm lang lang

Quần nhi thả hỉ tiếu

Bất tri mẫu tâm thương

Mẫu tâm thương như hà

Tuế cơ lưu dị hương

Dị hương sảo phong thục

Mễ giá bất thậm ngang

Bất tích khí hương thổ

Cẩu đồ cứu sinh phương

Nhất nhân kiệt dung lực

Bất sung tứ khẩu lương

Duyên nhai nhật khất thực

Thử kế an khả trường

Nhãn hạ ủy câu hác

Huyết nhục tự sài lang

Mẫu tử bất túc tuất

Phủ nhi tăng đoạn trường

Kỳ thống tại tâm đầu

Thiên nhật giai vị hoàng

Âm phong phiêu nhiên chí

Hành nhân diệc thê hoàng

Tạc tiêu Tây Hà  dịch

Cung cụ hà trương hoàng

Lộc cân tạp ngư xí

Mãn trác trần trư dương

Trưởng quan bất hạ trợ

Tiểu môn chỉ lược thường

Bát khí vô cố tích

Lân cẩu yếm cao lương

Bất tri quan đạo thượng

Hữu thử cùng nhi nương

Thùy nhân tả thử đồ

Trì dĩ phụng quân vương

所見行

有婦攜三兒
相將坐道旁
小者在懷中
大者持竹筐
筐中何所盛
藜藿雜枇糠
日晏不得食
衣裙何框禳
見人不仰視
淚流襟浪浪
群兒且喜笑
不知母心傷
母心傷如何
歲饑流異鄉
異鄉稍豐熟
米價不甚昂
不惜棄鄉土
苟圖救生方
一人竭傭力
不充四口糧
沿街日乞食
此計安可長
眼下委溝壑
血肉飼豺狼
母死不足恤
撫兒增斷腸
奇痛在心頭
天日皆為黃
陰風飄然至
行人亦悽惶
昨宵西河驛
供具何張黃
鹿筋雜魚翅
滿棹陳豬羊
長官不下箸
小們只略嘗
撥棄無顧惜
鄰狗厭膏粱
不知官道上
有此窮兒娘
誰人寫此圖
持以奉君王

Dịch nghĩa

Những điều trông thấy
Có người đàn bà dắt ba đứa con
Cùng nhau ngồi bên đường
Ðứa nhỏ trong bụng mẹ
Ðứa lớn cầm giỏ tre
Trong giỏ đựng gì lắm thế?
Rau lê, hoắc lẫn cám
Qua trưa rồi chưa được ăn
Áo quần sao mà rách rưới quá
Thấy người không ngẩng nhìn
Nước mắt chảy ròng ròng trên áo
Lũ con vẫn vui cười
Không biết lòng mẹ đau
Lòng mẹ đau ra sao?
Năm đói lưu lạc đến làng khác
Làng khác mùa màng tốt hơn
Giá gạo không cao quá
Không hối tiếc đã bỏ làng đi
Miễn sao tìm được phương tiện sống
Một người làm hết sức
Không đủ nuôi bốn miệng ăn
Dọc đường mỗi ngày đi ăn mày
Cách ấy làm sao kéo dài mãi được
Thấy trước mắt cái lúc bỏ xác bên ngòi rãnh
Máu thịt nuôi lang sói
Mẹ chết không thương tiếc
Vỗ về con càng thêm đứt ruột
Trong lòng đau xót lạ thường
Mặt trời vì thế phải vàng uá
Gió lạnh bỗng ào tới
Người đi đường cũng đau đớn làm sao
Ðêm qua ở trạm Tây Hà
Tiệc tùng cung phụng khoa trương quá mức
Gân hươu cùng vây cá
Ðầy bàn thịt heo, thịt dê
Quan lớn không thèm đụng đũa
Ðám theo hầu chỉ nếm qua
Vứt bỏ không luyến tiếc
Chó hàng xóm cũng ngán món ăn ngon
Không biết trên đường cái
Có mẹ con đói khổ nhà này
Ai người vẽ bức tranh đó
Ðem dâng lên nhà vua

Một tay mẹ dắt ba con

Cùng nhau ngồi cạnh bên đường cái quan

Nhỏ thời trong bụng mẹ nằm

Rổ tre em lớn tay cầm tay mang

Bên trong lắm thứ lăng nhăng

Rau lê rau hoắc chộn chung cám vàng

Trưa rồi bụng chẳng hột cơm

Áo quần tơi tả thảm thương rụng rời

Mặt đâu dám ngẩng nhìn đời

Âu sầu vạt áo lệ rơi đôi dòng

Các con cười nói ung dung

Thấy đâu lòng mẹ đau thương não nề

Lòng rầu sầu héo trăm bề

Tha phương cầu thực bỏ quê bỏ nhà

Nơi đâu thu hoạch đậm đà

Để cho giá gạo không là quá cao

Chỉ mong đủ sống xít sao

Cho dù bỏ xứ có nào dám than

Một tay kiệt sức tảo tần

Cũng không nuôi đủ bốn phần miệng ăn

Thôi đành khất thực xin cơm

Cách này tuy dở nhưng còn hơn không

Một mai bỏ xác bên sông

Thịt thì cọp đớp máu hồng sói xơi

Thân già mẹ chết thì thôi

Ôm con đứt ruột trời ơi là trời

Lòng đau gan rối bụng rời

Bầu trời ủ rũ nắng rơi héo vàng

Gió đâu hơi lạnh thổi tràn

Khách qua đường cũng nát tan cõi lòng

Trạm Tây Hạ mở liên hoan

Cực kỳ xa xỉ mâm bàn cỗ cao

Vây cá cùng với hươu sao

Đầy bàn dê lợn và gà mái tơ

Quan to ngài chăng thèm rờ

Quân hầu bên cạnh giả vờ nếm qua

Tiện tay quẳng thật rõ xa

Bỏ không luyến tiếc thịt thà chó chê

Nào hay trên bước đường quê

Mẹ con cùng quẩn tái tê dường này

Tranh này ai vẽ cho hay

Dâng lên thánh thượng cho ngài được xem